NIEUWSBRIEF van de werkgroep
GERECHTIGHEID, VREDE EN HEELHEID VAN DE SCHEPPING
nr. 16 april 2004.
Naast de brief van Jan Heuft m.afr. in de Schakel van april 2004 over Gerechtigheid
en Vrede in zijn praktijk van alle dag, laten we hier Pater Peter Herriot S.J. aan het woord, die een beeld schetst van wat globalisering kan veroorzaken in een land en bieden wij u de dialoog aan van Bisschop Mongo van Kameroen
met het geloof van zijn voorouders.
ZAMBIA EN DE GLOBALISERING
Pater Peter Herriot S.J. is een alom bekende missionaris zowel in Zambia als
ver over de grenzen. Hij is verbonden aan het Centrum voor theologische
reflectie van de Paters S.J. in Zambia. Hij maakt aan de hand van recente
gebeurtenissen duidelijk hoe globalisering het beleid van een land in
ontwikkeling als Zambia probeert te beïnvloeden. (Artikel in « Espérance des
Peuples », dec.2003.
Vrij vertaald en ingekort door Cor van den Brand).
1.DE HONGERSNOOD EN HET AANBOD VAN DE VERENIGDE STATEN
Als iemand een voorbeeld van de globalisering zoekt, dan kan hij dat vinden
in de discussie en de druk die op Zambia is uitgeoefend vanwege haar
weigering om genetisch gemanipuleerde maïs (gg-maïs) uit de VS binnen te
laten ten tijde van de hongersnood. Wat een wetenschappelijk debat had
kunnen zijn over de gevolgen van gg-maïs voor gezondheid en milieu, is
uitgelopen op een internationale intrige van de kant van de Verenigde
Staten, die met alle middelen proberen de vrijhandel voor hun bedrijven af
te dwingen.
2.BESLUIT VAN DE REGERING
Toen half 2002 duidelijk werd dat Zambia en omliggende landen door een zware
hongersnood bedreigd werden, deed de regering van Zambia een beroep op het
buitenland voor hulp. De VS zegden voor 50 miljoen dollar gg-maïs toe uit
hun eigen land.
Omdat Zambia tot dan toe geen enkel gg-product had toegelaten op haar
grondgebied, riep de president Mwanawasa een speciale vergadering bijeen van
leden van regering en parlement, regeringsambtenaren, wetenschappers,
donoren, vertegenwoordigers van de Wereldvoedselorganisatie en leden van het
maatschappelijk middenveld om hierover te beraadslagen. De vergadering
besloot voorzichtigheid in acht te nemen, omdat internationaal nog niet
bewezen was dat gg-maïs veilig was voor de gezondheid en het milieu. Tevens
werd besloten een groep Zambiaanse geleerden naar de VS en andere landen te
sturen voor nadere studie en onderzoek. Na verloop van tijd kwamen zij terug
met een wetenschappelijk rapport dat aanraadde het verbod tot toegang van
gg-maïs in hun land te handhaven. Daartoe werd vervolgens door de regering
besloten.
3.REACTIE VAN DE VERENIGDE STATEN
.
De reactie van de VS was niet mis: er kwam harde kritiek op de regering van
Zambia, ze kleineerden de aangevoerde argumenten, en tenslotte volgden
politieke druk en dreigementen.
De VS zagen in het besluit van de regering van Zambia een precedent, dat
door anderen gevolgd zou kunnen worden en steun betekende voor de houding
van de Europese Unie, die alleen op strenge voorwaarden de invoer van
gg-producten toestond. De ambassadeur van de VS bij de FAO diende een klacht
in bij het Internationale Gerechtshof tegen de regering van Zambia en
beschuldigde haar zelfs van volkerenmoord op haar eigen bevolking. In de
pers verscheen dat Colin Powel een bericht aan het Vaticaan gestuurd had met
het verzoek de Zambiaanse bisschoppen te laten weten dat zij het standpunt
van hun regering moesten wantrouwen. President Bush verklaarde openlijk het
standpunt van de regering van VS: geen gg-maïs toelaten wil zeggen de honger
laten voortduren en de VS zullen druk blijven uitoefenen op de regering van
Zambia om de gg-maïs toe te laten om de arme bevolking van de hongerdood te
redden.
4.AANVAL TEGEN DE JEZUÏETEN.
De Jezuïeten hebben twee instituten in Zambia: het Kasisi
Landbouwtrainingscentrum voor de kleine boeren en het Jezuïeten Centrum voor
Theologische Reflectie, een centrum van onderzoek en sociale actie. Voor
deze controverse tussen Zambia en de VS begon hadden beide instituten reeds
enige tijd onderzoek en studie verricht over de gevolgen van de eventuele
invoer van gg-producten. De regering heeft hen, voor het begin van
bovenstaande vergadering, uitgenodigd hun studieresultaten aan haar bekend
te maken. Deze resultaten ondersteunden het uiteindelijke
regeringsstandpunt: de invoer van gg-producten zou op de lange duur
problemen veroorzaken; het zou de productie verminderen, het gebruik van
bestrijdingsmiddelen vermeerderen, de diversiteit van producten en de
winsten verminderen voor de kleine boeren, die nu zorgen voor 80% van de
benodigde levensmiddelen in Zambia. De instituten benadrukten verder dat de
traditionele landbouw van kleine boeren verdrongen zou worden door grote
landbouwbedrijven en zo de oorzaak zou zijn van veel werkloze kleine boeren
zonder inkomen.
De resultaten van deze studies werden op de website geplaatst en de
Jezuïeten hebben enerzijds lof toegezwaaid gekregen van Amerikaanse
organisaties en anderzijds forse kritiek van met name grote
landbouwmultinationals zoals Monsanto, die zelf gg-producten laten
produceren en verhandelen.
De ambassadeur van de VS bij de H. Stoel bezocht het generalaat van de
Jezuïeten en verzocht het tussenbeide te komen, om te verhinderen dat het
standpunt van de Jezuïeten in Zambia ernstige gevolgen zou hebben voor de
hongerende bevolking. De leiding van USAID publiceerde artikelen over de
Jezuïeten die "ongevoelig" zouden zijn voor de hongerige bevolking. Beide
instituten werden in de verschillende Amerikaanse bladen aangevallen. Maar
de Jezuïeten hielden voet bij stuk, omdat hun standpunten wetenschappelijk
gefundeerd waren en conform aan de sociale leer van de kerk.
5.HET BELANG VAN LOBBYACTIVITEITEN.
Dit dispuut lijkt van weinig belang in vergelijking met de oorlog in Irak en
het terrorisme. Maar het maakt uiteindelijk duidelijk waar globalisering op
gericht is en laat de grote invloed daarop en de belangen daarbij van de
multinationale landbouwbedrijven zien. Ook dat globalisering dikwijls geen
rekening houdt met kleine boeren en ten nadele van hen uitvalt.
Het is daarom belangrijk te blijven lobbyen met goede argumenten en juiste
gegevens: je moet vanaf het begin duidelijk aangeven, dat het gaat om
gerechtigheid en het belang van de armen; en ook dat samenwerken met
anderen, die hetzelfde nastreven voor de armen, belangrijk is. De Jezuïeten
kunnen daarbij rekenen op hun "Internationale Jezuïeten-Netwerk voor
Ontwikkeling" (IJND), dat wereldwijd actief is en over veel specialisten
beschikt".
OP ZOEK NAAR GOD IN DE VOETSTAPPEN VAN ONZE VOOROUDERS
een dialoog van alle dagen
Bisschop Mongo van Douala kreeg van Kameroense katholieken dikwijls de
volgende vraag voorgelegd: als wij met onze christelijke idealen meewerken
aan de opbouw van ons land, staan we dan wel in de voetstappen van onze
voorouders? Is ons christelijk geloof wel of niet een breuk met onze voorouders?
In een pastorale brief gaf bisschop Mono hen het volgende antwoord:
"Onze Kameroense gemeenschap is van oudsher altijd gebaseerd geweest op haar
geloof in geestelijke waarden. Allen geloofden en geloven in het bestaan van
een God, schepper en heer van al het bestaande. In de vele talen van de
stammen gaf en geeft men God verschillende namen: Zamba, Diob, Loba,
Elombembe, Huel en Meng in het Zuiden; Buimulvong, Erlam, Zigil Zllah en
Zigta in het Noorden.
Maar hoe verschillend ook de namen, het was en is
overal dezelfde allerhoogste God die onze voorouders unaniem hebben
aangeroepen. Alle belangrijke momenten van ons bestaan, geboorte, initiatie
in het volwassen leven, huwelijk, ziekte en dood werden gemarkeerd door
rituelen waarin God in verhalen en liederen wordt aangesproken. Ongeveer 100
jaar geleden kwamen mensen uit het Westen met een boodschap die zijzelf ook
hadden ontvangen. Missionarissen hebben ons de boodschap gebracht van Christus,
zoon van dezelfde God waarvan onze voorouders het bestaan al
kenden. Zij dachten dat onze voorouders allemaal andere goden, ja afgoden,
vereerden. Maar onze voorouders vereerden geen verschillende goden, geen
afgoden, maar dezelfde ene God van Jezus. Wij, gelovige katholieken van
Kameroen, gaan in de voetstappen van onze gelovige voorouders."
