Het christendom heeft nog altijd een boodschap

om vol trots uit te dragen

 

Nederland is een door en door ontkerstend land. Daarmee is niets nieuws gezegd, maar het feit springt juist deze week eens te meer in het oog. Bijna niemand zal de kerstdagen compleet negeren, maar het feest is vrijwel "losgezongen" van zijn christelijke oorsprong.

De glanzende boodschap van het kerstevangelie – de ongeziene God kwam naar de wereld in de gedaante van een mens – is ondergesneeuwd. En als ze al klinkt, dan bijna fluisterend.

Je zou het Nederlandse christendom wat meer zelfvertrouwen toewensen. Het pijnlijke gebrek daaraan is overigens alleszins verklaarbaar. Decennia van secularisering zorgden ervoor dat christenen diep in hun schulp zijn gekropen. Een deel van de achterblijvers sluit zich op in rigide orthodoxe denkbeelden.

Een ander deel versmalt het evangelie tot sociaal-economisch handvest. De rest houdt zich muisstil, of sluipt óók zachtjes de kerk uit. De grote geloofsgemeenschappen, protestants en rooms-katholiek, verliezen jaarlijks samen 88.000 leden. En de bodem is nog lang niet in zicht.

Toch is er goedbeschouwd weinig reden om somber te zijn.

Lang werd verondersteld dat de secularisatie op den duur álle religiositeit zou uitbannen. Die thesis blijkt met het jaar onhoudbaarder. Theoloog Harry Kuitert heeft ooit gezegd dat de mens ’ongeneeslijk religieus’ is. Hij krijgt gelijk.

Het aantal overtuigde atheïsten dat Nederland telt blijft gering en groeit nauwelijks. Het "ietsisme" daarentegen – d.w.z. geloven dat er ’ergens toch iets’ moet zijn – is wijder verbreid dan ooit. Dit jaar meldde zich nog een variant: de "soloreligieus". Die heeft ’een religieuze gevoeligheid’ behouden waarvoor hij een hoogst individuele vorm zoekt.

"Soloreligieuzen" en "ietsisten" hebben met elkaar gemeen dat ze ’spirituele nomaden’ zijn. Ze blijven, hoe onbeholpen soms ook, hongeren naar verhalen en rituelen: om in het reine te komen met zichzelf, met de onrechtvaardigheid in de wereld, met verdriet en pijn, en bovenal met de dood.

Het georganiseerde christendom weet zich hier geen raad mee. Het blijft hardnekkig vasthouden aan zijn oude posities. Daarmee mist het de kans om de spirituele nomaden van voedsel te voorzien, laat staan onderdak te bieden.

Dat is betreurenswaardig.

De christelijke traditie heeft, met al haar feilen en gebreken, een enorme spirituele rijkdom in huis.

En een boodschap om ook Anno Domini 2006 vol trots uit te dragen.

 

Trouw, deVerdieping van 24 december 2005