Aan de gemeenschappen van de Missionarissen van Afrika:

Graag willen wij proberen te helpen bij de opbouw van een GEBEDS-VIERING rond SLAVENHANDEL en dit bij gelegenheid van het Internationaal JAAR TER HERINNERING AAN DE SLAVENHANDEL, de afschaffing ervan en de strijd tegen de nieuwe vormen vandaag.

Het gehele jaar 2004 is er aan gewijd. Op 23 augustus is er een speciale dag maar dat is in de vakantieperiode en misschien kunnen wij in gemeenschap toch wel een geschiktere datum vinden.

Aanleiding tot deze herdenking uitgeroepen door de UNESCO is de 200ste verjaardag van de onafhankelijkheid van Haïti, het Midden-Amerikaanse staatje van vroegere zwarte slaven. Veel redenen tot uitbundige viering zijn er echter niet want ook na Papa Doc is het er nog kommer en kwel, oorlog en onrust, armoede en diepe ellende.

Ook 110 jaar na de opening van de internationale conferentie voor de afschaffing van de slavenhandel (op 18 november 1889 in Brussel) ligt Afrika nog gekluisterd in nieuwe boeien van mensonterende slavernij, wordt het monddood gemaakt. Afrika kan niet meepraten op wereldvlak en mag niet tellen op een menswaardige omgang als gelijke partner. Het ergste is misschien dan nog dat sommige Afrikanen daar zelf schuld aan hebben.

EN TOCH, als missionarissen met een passie voor Afrika en alles wat met het continent te maken heeft, blijven wij HOPEN TEGEN ALLE WANHOOP IN. Wij weigeren te aanvaarden dat het kwaad het laatste woord heeft, wij blijven vechten tegen uitbuiting en geweld, misprijzen en verkrachting, en vooral tegen de oorzaken van alle hedendaagse vor-men van slavernij en slavenhandel.

Waarom?
Omdat wij GEBOEID zijn door de persoon van Jezus van Nazareth: Hij trad op met goddelijke kracht in woord en daad en ging radicaal aan de kant van de zwakste en de meest gemarginaliseerde mensen staan… Wij geloven in de kracht van zijn kruis ondanks kwetsbare zwakheid, wij geloven in de overgave aan Gods wil en zijn barmhartige liefde…

ONTKETEND en VRIJ gemaakt van de zonde die elk van ons treft en getekend heeft, blijven wij de bevrijding verkondigen die God ons aan-biedt en die bestemd is voor alle mensen.

GETEKEND met het kruis van Jezus verwachten wij de uiteindelijke overwinning van de liefde op de haat, van de barmhartigheid op de on-verzoenlijkheid, van de onbaatzuchtigheid op de ikzucht, van de onver-moeibare inzet op de laffe onverschilligheid.
Wij geloven dat beproeving kan louteren en zelfs sterker maken; dat zij kan doen openbloeien in Paasvreugde door de kracht van God.

Ik wil hierbij enkel wat “BOUWSTENEN” aandragen waar ieder naar eigen goeddunken mee kan werken.
De kapel of gebedsruimte zou men kunnen versieren en aankleden: door op een wit-paarse achtergrond een (zwarte blinde) kaart van Afrika te plaatsen met een (Afrikaans) kruis, een brandende kaars en stukken (gebroken) kettingen.

Purper roept spontaan rouw’ op en terecht kunnen wij rouwen over Afrika maar purper is ook zeldzaam en duur (10.000 klieren van purper-slakken leveren slechts 1 gram kleurstof). Alleen de alles bezittende en gezagdragende keizer kon in purper gekleed gaan. Zo kunnen wij bij deze gelegenheid Afrika in het purper hullen en huldigen, in eerbied en waardering voor zijn eigenwaarde en moed.

Zo publiceren’ wij zichtbaar Afrika’s grootheid en sterkte, de waardigheid waarmee de Afrikaan zijn lot draagt en verder strijdt om erkenning op het internationaal forum. Bewust leggen wij ons eigen meerwaardigheidsgevoel af en bekennen wij ook rouwmoedig onze medeplichtigheid aan het klein houden’ van Afrika.

Ik veronderstel dat men in huis (of bij vrienden of kennissen) wel enkele stukken ketting’ kan vinden. Die zouden dan de zware boeien oproepen waardoor Afrika van zijn vitaalste krachten werd beroofd en waardoor zijn toekomst werd gehypothekeerd.

De zwaarste kluisters zijn echter die van (weer-)wraak, van eigen niet erkende ikzucht, van niet kunnen of willen vergeven. Afrika wil het zijn verleden integreren en nu op eigen benen kunnen staan. Afrikaanse christenen willen alleen geboeid zijn door de immense universele liefde van God, geopenbaard in Jezus’ kruis. Die passie’ mochten wij als missionarissen hen verkondigen en blijven wij met hen delen en belijden.

In en rond deze viering kunnen wij mediterend en biddend luisteren naar enkele mooie Negro Spirituals. Zij zijn een uitdrukking van het geloof van de naar Amerika uitgevoerde’ zwarten die er als slaven werkten in de plantages van cacao, tabak, katoen en vooral suikerriet. Zo konden zij weer moed scheppen en blijven hopen op ver-los-sing.

De negerslaven vereenzelvigden zich met de Joden in de zware slavernij en verre ballingschap. Zij voelden zich ook vooral aangetrokken door de verhalen uit het eerste testament die over bevrijding spreken. Hun bijbels geïnspireerde liederen vertolken op een eigen en innig sublieme manier hun vertrouwen in de God van alle mensen’ die het toch bij-zonder blijft opnemen voor wie worden uitgebuit en verdrukt.

2004

BOUWSTENEN VOOR EEN GEBEDSHERDENKING

bij het internationaal jaar ter herinnering aan de afschaffing van de

SLAVENHANDEL
en de strijd tegen de nieuwe vormen vandaag.

Laten wij het stil maken rondom ons en vooral in ons. Wat roept de titel van deze viering bij mij op, persoonlijk, als missionaris met mijn blijven-de passie voor Afrika’ ? Hoe ben ik gegroeid in mijn inzet voor bevrij-ding? Wat kan ik nu nog doen, ook al ben ik hier, definitief uit Afrika, oud of ziek geworden?
Bidden wij opdat God tot ons spreekt en dat zijn waarheid ons en alle mensen bevrijdt.

Aangehouden moment van inkeer en ingetogenheid.

INTREDELIED

“Go down, Moses, way down in Egyptland…”

Gezongen door Paul Robeson (geb.8.4.1898)
Met pianobegeleiding door Lawrence Brown
(New York 25.11.1947)

When Israel was in Egypt’s land Let my people go.
Oppressed so hard they could not stand. - Let my people go.
    Toen Israël in Egypte was, werd het zo onderdrukt,
    dat het zich niet staande kon houden.

Refrein:
Go down, Moses, way down in Egyptland.
Tell old Pharaoh to let my people go.
    Mozes, daal af naar het land van Egypte
    en zeg tegen die oude Farao dat hij mijn volk laat gaan.

Thus saith the Lord, bold Moses said: - Let my people go.
If not, I’ll smite your first-born dead. Let my people go.
    Stoutmoedig zei Mozes: “De Heer zegt, wanneer je ons
niet laat gaan, zal Hij uw eerstgeborenen doden.

Refrein: Go down Moses…

No more shall they in bondage toil
let them come out with Egypt’s spoil.
Niet langer zullen de kinderen Israëls in slavernij zwoegen,
zij zullen uit Egypte trekken, en met buit.”
Refrein: Go down Moses…

WOORDEN VAN KARDINAAL LAVIGERIE

Lavigerie was al een mensenrechten’-verdediger nog voor die werden afgekondigd en vanaf het begin drukte hij zijn missionarissen op het hart altijd op te komen voor rechtvaardigheid en vrede, het schandaal van de slavenhandel te bestrijden:

“Gaat… en zegt hen dat Jezus, waarvan gij hen het kruis zult tonen, erop is gestorven om alle vrijheden aan de wereld te brengen: de vrijheid van de ziel in plaats van het juk van het kwaad, de vrijheid van de volken in vervanging van het juk van de dwingelandij, de vrijheid van de gewetens die bevrijdt van het juk van de vervolgingen, de vrijheid van het lichaam die verlost van het juk van de slavernij! “
(Aan de 2de karavaan naar Centraal-Afrika bij haar vertrek op 20 juni 1879)

“Die mensen zijn uw broeders, zij hebben recht op uw waardering en uw liefde. Doe hen nooit te kort aan menselijkheid of rechtvaardigheid.”
(Vastenbrief 1879)

“Ik ben een mens, de onrechtvaardigheid tegenover andere mensen maakt mijn hart opstandig.
“Ik ben een mens, verdrukking wekt woede in mijn hart.
“Ik ben een mens, wreedheden tegenover een zo groot aantal van mijn gelijken wekken mijn afgrijzen.
“Ik ben een mens en wat ik zou willen dat men voor mijn vrijheid, eer, heilige familiebanden, waardering en vrijheid deed, zou ik ook zelf willen doen voor de kinderen van dat onfortuinlijk ras om het aan hun families, eer en vrijheid te schenken…

Genoeg bloed! Genoeg godslasterlijke misdaden! Genoeg tranen!
Genoeg kinderen ontrukt aan hun moeders, aan hun dorpen, aan de vrede van hun haard…”
(In de Gesù-kerk te Rome, 28 december 1888)

(Aangehouden) STILTE en nadien bidden twee lezers langzaam voor: (NB: no 1 of 2)

1.PSALM 74 (73)

Rijs op Heer, neem uw eigen zaak in handen. (herhaald door allen)

Denk aan uw volk Heer, dat Gij U hebt verworven…
Richt weer uw schreden naar die eindeloze puinhoop;
De vijand heeft al wat daar stond verwoest.
Zij zeiden: “Laat ons alles tot de grond verwoesten!”
Allen: Rijs op Heer, neem uw eigen zaak in handen.

Wij zien geen tekens meer,
wij hebben geen profeet meer,
geen onzer weet tot hoever dit moet gaan.
Hoelang nog, God, laat Gij de vijand schimpen.

Allen: Rijs op Heer, neem uw eigen zaak in handen.

Waarom grijpt Gij niet in met sterke arm,
houdt Gij uw handen in uw kleed verborgen?…
De maat is vol,
uit alle holen en spelonken loert de boosheid.

Allen: Rijs op Heer, neem uw eigen zaak in handen.

Stel het vertrouwen der verdrukten niet teleur…
Rijs op, God, neem uw eigen zaak in handen.
Blijf voor de kreten van uw vijanden niet onverschillig;
Het tieren van uw tegenstanders houdt niet op!

Allen: Rijs op Heer, neem uw eigen zaak in handen.

2. Val in de diepte.

9de statie uit de AFRIKAANSE KRUISWEG
van Azaria Mbatha (Zuid-Afrika) tekst Klaus Gouders (Misereor)

Een spartelend ding, achterover op de grond,
het gezicht vertrapt door soldatenlaarzen.
Een mens, monddood gemaakt.
Zijn menselijke waardigheid wordt door het slijk gehaald.
Een mens krimpt ineen van pijn.
Zijn handen grijpen in de leegte,
het kruis heeft Jezus gekruisigd’.
De gevallene: een en al kreet naar bevrijding.

Wat hier met Jezus gebeurt,
gebeurt op miljoenen plaatsen.
Geweld minacht menselijke waardigheid.
De mens telt niet,
dodende wapens hebben het voor het zeggen.
Zij klagen ook ons aan,
want in plaats van hulp exporteren we wapens,
in plaats van ondersteuning onderdrukking,
in plaats van vrede, oorlog.
Geketend in kwade wetmatigheden,
maken we de strop niet losser.

En zo grijpt Afrika verder in de leegte,
verscheurt zich in stammenvetes en burgeroorlogen.
Afrika zinkt, verzinkt in chaos.
Roestende, uitgebrande tanks en kanonnen blijven achter.
Ogen kijken ons aan, vragend en indringend.
Waar leggen wij mensen op het kruis,
wordt de menselijke waardigheid met voeten getreden?
Waarom grijpen we de hulpzoekende handen niet?
Moorddadig is het kruis.
Moorddadig de wapens.
Moorddadig ons nietsdoen.

MEDITATIEVE MUZIEK

Eventueel uit “FAMOUS ADAGIOS” Saxaphon alto & soprano - Organ IV van Jean-Pierre Rorive en André Lamproye. (Albinoni, Haendel of Bach)

TEKST van de Afrikaanse bisschoppen op GOREE (Senegal):

Op 5 oktober 2003 was het SCEAM (Symposium van de bisschopsconferenties van Afrika en Madagascar) op bedevaart in het slavenhuis, het “heiligdom van het zwarte leed”, op het eiuland Gorée vanwaar tienduizenden slaven werden verscheept.
Zij wilden een boetedaad stellen en het geweten zuiveren:

Onze voorvaders hebben deelgenomen aan de schandelijke geschiedenis van de slavenhandel en de slavernij van zwarte mensen. Zij zijn ver-kopers geweest in de smerige mensenhandel bedreven over de Atlan-tische oceaan en doorheen de Sahara. Zij kenden hun rasgenoten maar hebben hen niet erkend als medemensen geschapen naar Gods beeld. Zij hebben hen als lastdieren behandeld en verhandeld… Wij erkennen het gebeurde kwaad.

Wij erkennen onze zondige medeplichtigheid in dit drama en nodigen iedereen uit zich te bekeren en een nieuwe mensheid’ te worden. De zonde tegen de zwarte mens is niet enkel een feit uit het verleden maar is ook actueel !

Wij blijven er ons verder schuldig aan maken in andere vormen en op andere domeinen: wij verkopen en kopen onze broers en zussen, wij onderhouden de haat en de wil om ons te wreken, wij onderhouden een mentaliteit van geslagene en onmachtige, het complex van minder-waardigheid van de zwarte mens.

Wij veroordelen en nodigen u uit, vooral de leiders van onze landen, de nieuwe vormen van slavernij en slavenhandel te stoppen: de ontvoering van onze meisjes naar prostitutie, het sekstoerisme, de verkoop van kinderen, de gedwongen deelname van kinderen en jongeren in neoko-loniale broederoorlogen en het leegroven van de Afrikaanse ondergrond-se rijkdommen…

Wij veroordelen en nodigen u ook uit elke vorm van uitsluiting af te zwe-ren. Verschillen onderhouden op basis van volksgroep, stam of regiona-lisme ondermijnt en vernietigt onze gemeenschappen.

SCHULDBELIJDENIS

Solidair in het goede maar ook in het kwade belijden wij in eigen naam en in naam van Afrika onze zwakheden en fouten tegenover de barm-hartige God.
    
* Omdat anderen en wijzelf vaak zo verbazend passief blijven om ons tegen onrecht te verzetten. Omdat wij maar steeds het initiatief naar anderen willen doorschuiven zonder zelf iets proberen recht te zetten. Omdat wij de moed missen om met kleine acties van verzet iets aan de grote’ wereld te willen veranderen.
    Heer, ontferm U.

* Omdat de honger naar gerechtigheid ons niet meer knaagt en wij ons geweten zo gemakkelijk sussen met algemene en nietszeggende uitvluchten. Omdat wij van alles genoeg en zelfs te veel hebben, terwijl anderen zoveel en zelfs bijna alles moeten missen.
Christus, ontferm U.

* Omdat wij de heilige onrust verdreven hebben om niet alleen ieder het zijne te gunnen maar ook concreet te geven. Omdat wij misschien toch wel wat van onze passie voor Afrika verloren hebben en niet meer zo actief de Afrikaanse wereld bij ons leven betrekken.
    Heer, ontferm U.

Moge de Heer ons de ware opstanding geven uit zonde, kwaad en alle onrecht. Moge Hij ons en Afrika doen opstaan uit onverschilligheid en onverantwoordelijkheid en ons leiden naar echte vrede, verzoening en vreugde. AMEN.

GEBEDSLITANIE OM BEVRIJDING EN VERLOSSING

God, schepper en Vader van alle mensen…
Allen: Ontferm U over ons.

Barmhartige, genadige, vergevende God…
Jezus, Zoon van God, die U niet aan uw goddelijke rang hebt vastgeklampt
Allen: Ontferm U over ons.

Jezus, die U vernederd hebt, die mens zijt geworden en als een slaaf mensen hebt willen dienen…

Jezus, die voor uw beulen hebt gebeden en op uw kruis alle mensen hebt willen verzoenen met God en met elkaar…

Jezus, die verrezen en door de Vader verheerlijkt alle mensen bijeen brengt en hen als kinderen van eenzelfde Vader leert leven…

Heilige Geest, door Jezus op het kruis over de wereld uitgestort en ons meegedeeld tot eenheid…
Allen: Ontferm U over ons.

Heilige Geest van God die liefde en eenheid brengt, overwinning op de dood en bron van leven zonder einde…

Maria, Moeder van Jezus, Moeder van de Kerk, Moeder van alle mensen… Allen: Bid voor ons.
Maria, die ook in totale beschikbaarheid en gehoorzaamheid uw waardigheid niet hebt verloren…
Maria, die hoogzwanger op weg moest om aan de hoogmoed van anderen te voldoen…

Maria, die geen fatsoenlijke plaats hebt gevonden om uw Zoon waardig ter wereld te brengen…
Maria, die met uw Kind moest vluchten omwille van een machtswellustige despoot die zich bedreigd voelde…
Maria, sterke vrouw, die staande zijt gebleven onder het kruis van uw Zoon…
Heilige Felicitas en Perpetua, moedige vrouwen die getuigden van Jezus-Verlosser te midden van een spektakel en sensatie zoekende menig-te…
Heilige Monica, die door uw gebed de bekering van uw losbandige zoon hebt verkregen…
Heilige kerkvader Augustinus, verkondiger van Gods grote genade…

Heilige martelaren van Noord-Afrika, die uw leven hebt gegeven omwille van uw trouw aan Christus…
Edelmoedige missionarissen, priesters en religieuzen van alle tijden, die uw leven op het spel hebt gezet om aan armen de Blijde Boodschap van bevrijding en vergeving van zonden te brengen…
Heilige mannen en hofknapen van Uganda, die tot de dood trouw zijt gebleven aan uw hemelse koning en niet gekozen hebt voor een gemakkelijk leven aan het hof van een aardse heerser…

Heilige Jozefien Bakhita, ontvoerd als klein meisje en meegesleurd als slavinnetje…
Universele broeder Charles de Foucauld, die in trouwe aanbidding en dienstbaarheid aan de meest verlatenen God hebt gezocht tot in de dood…
Heilige Isidoor Bakanja, door een goddeloze carrièremaker doodgeslagen omwille van uw geloof …

Heilige zuster Clémentine Anwarite, door woeste en gedrogeerde soldaten de dood werd ingejaagd omwille van uw maagdelijkheid…

Toegewijde broers en zussen, die over alle grenzen van geloof, natio-naliteit of ras heen, uw leven hebt ingezet voor wederzijds begrip, ver-zoening en vrede…
Ontelbare eenvoudige christenen die in de gruwel van massamoorden en dwaas oorlogsgeweld niet hebt willen toegeven aan partijdigheid op basis van ras of afkomst…

Moedige vrouwen, trouwe mannen, edelmoedige jonge mensen die geen toekomst hebt gekregen, onschuldige kinderen al veroordeeld omwille van uw geboorteplaats, slachtoffers van de genadeloze hebzucht van een paar egoïsten of het uitzinnig fanatisme van enkele verblinde extremisten…

Lam Gods dat wegneemt de zonde der wereld… Ontferm U over ons.
Lam Gods dat wegneemt de zonde der wereld… Ontferm U over ons.
Lam Gods dat wegneemt de zonde der wereld… Geef ons de vrede.

VOORBEDE

Bidden wij dat GODS DROOM voor de Afrikaanse mensen zou waar gemaakt worden en dat allen die eraan kunnen en moeten meewerken zich er tot het uiterste voor inspannen.

    Refrein: Wek uw kracht en kom ons bevrijden.

* … dat alle moordende oorlogen en gewelddadige conflicten eindigen langer geld verspild wordt aan de aankoop van wapens…
* … dat Afrikaanse kinderen alle nodige medische zorgen, opvoeding en scholing ontvangen…
* … dat AIDS geen verdoemenis meer zou zijn maar een ziekte die kan voorkomen en genezen worden…
* … dat alle vormen van slavernij van de aarde verbannen worden, dat winstbejag en corrupte omkoperij worden gestopt…
* … dat het leven van de Afrikaanse vrouw geen lijden en vernedering meer zou zijn, maar dat haar lichaam en haar waardigheid worden geëerbiedigd. Dat Afrikaanse moeders niet meer mogen sterven in de bevalling…
* … dat de liefde voor eigen land en eigen volk niet inhoudt dat men geen anderen, stammen of rassen, misprijst; dat men beseft dat verscheidenheid een waarde is en geen gevaar…
* … dat democratie geen import artikel zij maar een weg om vrij te zijn en om problemen vreedzaam op te lossen…
* … dat de schuldenlast van de arme landen wordt verlicht of zelfs kwijtgescholden; dat de derde wereld niet langer als vuilnisbelt van de consumptiemaatschappij wordt gebruikt…


SLOTGEBED

God, verenigd met al onze broers en zussen, met allen die de verlossen-de Boodschap van Jezus uw Zoon in Afrika verkondigen en werken om haar gestalte te geven, wij bidden U:

Dat wij nooit toegeven aan cynisch pessimisme maar blijven meewerken aan concrete daden van opstanding en verrijzenis.
Dat wij door Jezus geboeid blijven en in en rond ons alle boeien van slavernij proberen te breken.
Dat wij door uw Geest altijd bereid blijven om rekenschap te geven van de hoop die in ons leeft.
Amen.

SLOTLIED

“We shall overcome…” (of een ander aangepast lied of Sancta Maria)



Eric Cuppens, M.Afr. Keizerstraat 25 2000 Antwerpen. 03/205.63.74
eric.cuppens@belgacom.net

Webmaster-NL