Pastores in de Haagse Schilderswijk:

                                              
"samen actief, samen kerk"

In de Haagse Schilderswijk is langzamerhand een "interculturele parochie" ontstaan van Antillianen en Polen, Latijns Amerikanen en Afrikanen, Indonesiërs en Nederlanders. De grootste godsdienst in de wijk is de Islam, en er wonen óók veel Hindoes. Ontmoeting staat  in deze parochie centraal. Gerard Damen van Missio sprak met Jan Eijken, de verantwoordelijke Pastor van de Martha kerkgemeenschap. Hier een bewerking van het intervieuw gepubliceerd in de Missionaire Agenda no.3 van 2005.

Partner zijn wil zeggen: niet bang zijn voor elkaar. Er wordt door de politiek en de media momenteel een angstpsychose gekweekt tegen allochtonen. "Ik wil de problemen van de multiculturele samenleving niet bagatelliseren, maar met hekken zetten los je niks op. En juist dat zie je nu gebeuren, letterlijk. We moeten uitkijken dat we geen apartheidssituatie krijgen."

Dat zegt Jan Eijken, pastor in de Schilderswijk van Den Haag. Hij heeft er twee halfttime banen. Sinds 2000 is hij pastoraal coördinator van de Willibrordparochie. De parochie is een fusie van 4 voormalige parochies. Samen met  Diaken Jan van Os leidt Jan Eijken nu het pastoraal team dat de pastoraal van de 4 kerken in de Schilderswijk verzorgt.

Voor de andere halftime baan is Jan Eijken pastor voor de Portugees sprekenden. In de pastoraal en met name voor de Eucharistievieringen, wordt Eijken bijgestaan door de Paters en de Zusters van het "Missionaire Migranten Pastoraat" van de Missionarissen van Afrika en de SVD (m/v), die in de Schilderswijk wonen en werken.

Aanvankelijk waren deze congregaties gericht op "Derde Wereld" landen, en voor de Witte Paters met name op Afrika; maar sinds andere culturen en religies ook in ons land uitgebreid aanwezig zijn, heeft zich hun beleid ook naar de Afrikanen in Europa, en andere migranten uit derdewereldlanden uitgestrekt. Vanaf 1994 zijn zij hier in elgen land meer en meer ook diaconaal werk gaan doen, vooral in wijken waar veel Afrikaanse allochtonen wonen.

Secularisatie geen item

 “Van de bewoners hier is slechts 10 tot 20% autochtoon. De laatste jaren ziet men een steeds grotere interculturalisering, een overgang naar intercultureel parochie-zijn (de z.g.n. "Gemeenschap van Gemeenschappen" waar iedereen zijn of haar plaats heeft, óók de autochtone minderheid.) We hebben hier grote groepen Antilllianen, maar ook Latijns Amerikanen, Afrikanen en Indonesiërs; en laatstelijk een groep Polen. Mensen zijn hier op alle mogelijke manieren naartoe gekomen. Er zijn Afrikanen die bij Tanger de oversteek gemaakt hebben. Latijns-Amerikanen komen hier werken in de hoop een ticket voor de terugreis te kunnen verdienen, maar komen vaak in het illegaal circuit terecht, zoals prostitutie en drugs-courriers. Zo hebben we hier een mix van legaal en illegaal.

Gemeen hebben ze dat ze vrijwel allemaal gelovig en sterk kerkbetrokken zijn. De grootste godsdienst hier is de Islam. Ook wonen hier veel hindoes; en van de christenen is het merendeel óf katholiek of lid van een pinksterkerk. Maar er is hier ook nog een groep autochtone parochianen, die zeer actief zijn in het kerkelijk werk. Secularisatie is hier nauwelijks een item."

Dialoog, enige uitweg

“Ik zie een kloof groeien tussen Europeanen en mensen uit het Zuiden, dwars door de samenleving heen. We hebben hier die verharding meegemaakt: eerst 11 september, daarna de affaire Fortuin en vervolgens de moord op van Gogh. Moslims voelen zich in de verdediging gedrukt en jongeren radicaliseren.

De verharding is niet zozeer tussen godsdiensten, maar tussen de cultuur van de Islam en de cultuur van de vrije westerse samenleving, waarin religie een privezaak is in de marge. Geloof wordt gedoogd, niet ondersteund. Maar voor mensen uit het Zuiden werkt dat anders. Voor Afrikanen bijvoorbeeld is de kerk ook de plek waar men elkaar ontmoet, adviseert en hulp verleent; waar je je eigen taal kunt spreken en de laatste nieuwtjes vanuit je land van herkomst opvangt.

Integratie en kerkbetrokkenheld lijken echter in spanning met elkaar te staan: hoe meer iemand geïntegreerd is, hoe minder kerkbetrokken. Maar dat geldt lang niet voor iedereen: er zijn er ook velen die goed geïntegreerd zijn en toch óók kerkbetrokken.”

“Ik denk dat de enige uitweg uit die verharding de dialoog is. Recentelijk hebben wij hier een ontmoetingsbijeenkomst gehad van pastores, dominees en imams. Het was een goede samenkomst, we zijn vastbesloten daarmee door te gaan. Ontmoeting staat voorop, niet het uitpraten van geschillen.

De banden die gesmeed worden kunnen afstralen op onze afzonderlijke gemeenschappen. Ik vind dat een belangrijke vorm van partnerschap. Kerkopbouw in onze wijk is per definitie inter cultureel. Ze moet ruimte bieden aan alle nationaliteiten die deel uitmaken van onze samenleving.

De missionarissen die hier werken - Witte Paters en SVD'ers (m/v) kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Ze brengen een hele hoop knowhow mee hoe de dialoog met andere culturen en godsdiensten gaat. Als bijvoorbeeld het debat met de Islam op scherp wordt gezet, kunnen zij relativeren, ze zien de valkuilen in de samenleving. Zo kunnen zij stemmingmakerij helpen voorkomen, zodat men zich niet wederzijds ingraaft in standpunten.

Ontmoeting

Ontmoeting staat ook centraal bij onze jaarlijkse "Internationale Eucharistieviering". Die viering is vijf jaar geleden ontstaan (in 2000) toen er hier een congres van Europese migrantenpastores gehouden werd. Het congres werd met een eucharistieviering geopend. ledereen was daar zo enthousiast over dat we besloten jaarlijks zo’n viering te houden. Vele culturele geloofs gemeenschappen uit heel Den Haag participeren in die viering. Lezingen, liederen, processies, dans en gebeden worden afwisselend in de verschillende talen met elkaar beleefd en gedeeld. “Het is ieder jaar weer een bijzonder mooie viering”, zegt de Antilliaanse Maritza Poulina, “die eigenlijk meermalen per jaar zou moeten plaatsvinden. Een Nederlandse viering is soms zo koud. Alsof Jezus nog in het graf ligt! Maar bij deze viering is zoveel te beleven aan muziek en dans. De Afrikanen die de offerande in processie dansen: dat maakt dat alle knopjes van de bloemen in zo’n viering opengaan.”
“Het is voor ons wel aanpassen”, zegt de Ghanees Peter Abrefah. “Wij zingen en bidden spontaan mee en maken van de vredeswens een vrolijk gebeuren. Bij de internationale viering wordt minder gedanst en korter gepreekt.Toch vind ik het goed zo’n viering. Als Katholieke Kerk laat je zien dat je samen actief bent.. Samen één kerk!"

arr.CV