DE SCHAKEL
  No. 358 van januari 2005

Van de provinciaal:
Ik heb kerstmis gevierd in Dussen: in een stampvolle kerk met mensen in feeststemming. De fanfare speelde. Het "dameskoor" was versterkt met het "visserskoor": allemaal heren. De mensen zongen de oude kerstliederen mee. De kerk was mooi versierd.

Er was een collecte voor een project in Oost-Congo en de mensen tastten gul in hun portemonnee. Zo deelden ze iets van hun kerstvreugde met mensen ginds die het zoveel minder hebben en die maar moeten zien hoe te overleven in een toestand van burgeroorlog en geweld.

Iedereen wenste elkaar van harte een zalig kerstfeest. En toen trokken ze tevreden de donkere nacht weer in: terug naar de warmte van hun huizen en de kring van hun gezinnen.

Eén dag respijt. Toen - op de tweede kerstdag - stortte een woedende vloedgolf zich op de kusten van Zuid-Azië. Honderdduizenden mensen, arme vissers en boeren, bewoners van volkswijken en toeristen, werden slachtoffers van niets ontziend natuurgeweld.

Nog elke dag brengt de televisie nieuwe beelden van dood en rouw, van chaos en nood. Verbijsterd kijkt de wereld toe. Die barre beelden stuwen een tweede vloedgolf op: nu van solidariteit met de getroffen mensen ginds. Plots blijkt dat de wereldbevolking toch tot onderlinge verbondenheid kan komen. Plots blijken mensen met elkaar begaan over alle verschillen en tegenstellingen heen. Maar zelfs zo'n golf van medeleven kan de gevolgen van de vloedgolf niet goed maken.

En dan komen de vragen: de kwellende vraag, die - zeker bij ons gelovigen - opkomt als leed ons treft: "Waarom? Waarom in godsnaam?" Maar er zijn geen passende antwoorden. Het verdriet en de pijn in de wereld blijven toch altijd een ondoorgrondelijk geheim.

Kerstmis vertelt ons van een God die met ons mensenlot bewogen is, die temidden van ons, mensen, wil wonen en met ons meeleven in zijn Zoon. Maar bij zo¹n ramp lijkt het er toch meer op dat we in de steek gelaten zijn. Verloren in een vijandige wereld. Onze aarde, een te verwaarlozen zandkorrel in een wijds, onbewogen heelal. Onze noodkreet verwaaiend in ondoordringbare stilte.

Wetenschappers wijzen op de durende groei en beweging in en op aarde. De aardkorst beweegt en schuift. Vulkanen komen tot uitbarsting. Orkanen steken op. Klimaat verandert. De pool smelt. Deels is het ons eigen onverantwoorde omgaan met de schepping. Dat veroorzaakt levensbedreigende veranderingen in de natuur.

Maar aan de bewegingen van de aarde, de uitbarstingen van lavastromen, de vloedgolven ..., daar staan we schuldeloos en machteloos tegenover. En toch komt God ook dan niet tussen beiden om de natuurlijke ontwikkelingen even bij te sturen. De evolutie heeft blijkbaar een onstuitbaar verloop. Dat koele inzicht mag dan waar zijn. Maar het biedt geen troost aan de slachtoffers. En bevredigt ook onze vragen nauwelijks. Waarom leed en ongeluk onschuldige mensen treft blijft grotendeels een ondoordringbare geheim, of het ons nu persoonlijk treft, of op wereldschaal toeslaat.

Er zijn alleen maar een paar gebroken woorden, wat donkere beelden, wat vermoedens van richting. Gelovigen neigen er toe om veel van wonderen te verwachten. Ze verhopen dat de Jomanda¹s en Padre Pio's ...., dat gebedsgenezing, alle leed en ziekte kunnen verhelpen.

Niet-gelovigen denken overigens iets dergelijks: dat het leven maakbaar is. Dat de wetenschap alle onheil op de duur zal uitbannen. En onfeilbaar zeker een goede toekomst kan verzekeren. Wonderen zijn inderdaad de wereld niet uit. En de wetenschap heeft ook "wonderen" verricht. Wij, mensen, kunnen veel doen aan het bestrijden van ziekte en rampen. Maar zoals mijn grootmoeder zei: "De wereld is het wereldje en het zal het hemeltje niet worden".

Midden in die wereld staat het Kruis van Hem, die Zoon van God genoemd wordt, maar die het mensenlot niet kon en wilde ontlopen. "Anderen heeft Hij gered. Maar zichzelf kan Hij niet redden", spotten zijn tegenstanders. Ondanks zijn dringend gebed in de Hof van Olijven; voor hemzelf geen wondertje. Geen uitkomst.

Er bleef zelfs voor hem niets anders over dan de bittere beker te drinken en ons mensenlot in alle barheid te ondergaan. Jezus deelde zelfs het gevoel, dat ons soms beklemt: dat we van God en alle mensen verlaten zijn: "Mijn God, mijn God, waarom hebt U me verlaten?". En dan toch nog jezelf over kunnen geven in vertrouwen: vertrouwen dat op een of andere, op dat ogenblik onnaspeurbare, manier God je toch zal opvangen ....!!

Jezus bleef aan die overtuiging vasthouden: "In Uw handen leg ik mijn leven". Ondanks het donker. Ondanks de naderende, verschrikkelijke dood ... En toen: inderdaad, temidden van de dood, leven!! Onverwacht en onvermoed: na Goede Vrijdag: Pasen.

Het christendom is geen wonderverhaaltje. Het zou echter een onwerkelijk sprookje zijn zonder dat Kruis. Dat Kruis, dat niets gladjes en haarfijn uitlegt, maar verwijst naar een werkelijkheid, waar we geen greep op hebben. Dat Kruis, teken van de barheid en de pijn, die het mensenleven soms diep treffen, maar dat ons toch kracht kan geven tot overgave aan het geheim van dood en leven: Hem, de Mensenzoon, achterna. Ook zoveel goede, gewone mensen achterna die, vaak jong nog zoals Hij, hun leven geven voor vrijheid, menswaardigheid, voor hun geloof, hun idealen ...

Zovelen achterna die, oud geworden, hun kruis van ziekte en verval van krachten proberen te dragen in hoop op leven. Zovelen, die de moed niet opgeven ondanks oorlogen, geweld en onrecht ... Zoals een wijze oude dame ooit tegen me zei: "God neemt het kruis niet van je weg, maar Hij helpt je het te dragen".

Theo de Jong is 80 jaar oud,
                                                         zijn gouden priesterjubileum gevierd,
                                 gaat gestaag verder met zijn apostolaat.

Vanuit Lourdel House, Kampala - pater Evert van Oostrom:

Mijn autootje is een getrouwe "knecht", behalve de banden, hoewel die toch zo goed als nieuw zijn. Een paar maanden geleden kreeg ik plotseling een lekke band; ik verloor bijna de macht over het stuur en maakte een draai van 180 graden over de weg.
Wonder boven wonder geen botsing en er waren meteen vijf jonge mannen die heel vakkundig mijn band verwisselden. Het bleek dat zij door onze medebroeders gevormd waren als monteurs.
Dus ik viel niet in de handen van bandieten, maar van "barmhartige Samaritanen".
Heel onlangs begon mijn auto plotseling te trillen en ik zag dat een deel van de voorband er af vloog en tegen een stilstaande auto plofte. Weer kostte me dat een nieuwe band, maar -Gode zij dank- geen ongeluk. Mijn geloof in engelbewaarders neemt toe.

Zoals ik al eens eerder geschreven hebt, Churchill noemde dit land "De parel van Afrika". Voor een groot deel ervan is dat nog steeds waar, maar in het Noordoosten is het nog steeds moorden, en dat duurt nu al achttien jaar.

Natuurlijk lijden de gewone mensen er het meest onder. Men heeft de indruk dat sommige enkelingen er voordeel uit trekken dat de oorlog doorgaat. Het smokkelen van diamanten uit de Kongo blijft immer een winstgevende bezigheid.
                                                   

Pater Evert van Oostrom is 73 jaar oud en
                                                  in Oeganda belast met doorgaande vorming van
missionarissen, priesters en religieuzen.

TANZANIA

vanuit Nyegezi pater Martin van de Ven:

ZANG EN AIDS

Het is dit jaar vijftig jaar geleden dat pater David Clement, geïnspireerd door wijlen Mgr. Blomjous en pater Jan Hendriks, de zang- en dansgroep Bana-Sesilia oprichtte. Deze groep maakt gebruik van Sukuma melodiën en ritme voor de liturgische diensten.
Een jaarlijks terugkerende plechtigheid is de processie op Sacramentsdag. Gedurende deze processie wordt door een groep in het wit geklede meisjes bloemen gestrooid. De christenen nemen deel aan de processie en duizenden niet-christenen kijken toe.
Sacramentsdag is een groot feest, en bij een feest horen zang en dans. De viering ervan valt samen met het einde van de oogsttijd, het begin van het dans- en zangseizoen.
Voor de niet-christenen werd dit feest bekend als het feest van "Bulabo" (bulabo = bloemen, in het Sukuma).

Om deel te nemen aan dit grote festival komen duizenden mensen uit heel Sukuma-land voor twee weken naar Bujora. De twee grote zang- en dans groepen, Bagalu en Bagika, houden een wedstrijd, en uiteindelijk wordt door de aanwezigen bepaald wie de winnaars zijn. Kilometers suikerriet en zakkenvol "maandazi" (= oliebollen) worden verkocht: compleet feest!

Bij de voorbereiding van het festival voor dit jaar (d.i. 2004, ed.) werd door de zang- en dansgroepen zelf voorgesteld om een thema voor de liederen te kiezen.

Aids is een ramp in Tanzania, in iedere familie hebben ze in de laatste paar jaar wel een sterfgeval aan aids meegemaakt. Er wordt door de regering en andere organisaties gedegen voorlichting gegeven over controle en preventie.

Hierbij stuit men echter op grote moeilijkheden: men is er namelijk van overtuigd dat aids te genezen is door de magische krachten van de "wafumu" (medicijnmannen). Aids-patiënten, maar ook de weduwen en wezen van mensen die aan aids zijn overleden, worden geminacht en door ontwikkelingswerkers uitgelachen.

De beste methode van kennisoverdracht voor de Sukuma-mensen is door zang en dans. De leiders van de dansgroepen stelden voor om ook hún talenten te gebruiken en liederen te componeren over het thema "aids". Het Bulabo-feest is dit jaar een grandioos succes geworden. De gemaakte liederen worden nu nog gezongen  bij feestelijke gelegenheden thuis en elders.

SUPERMARKT

Tegenwoordig hebben we in de stad een paar heuse supermarkten. Alles is er te koop, ook melk geïmporteerd uit de Europese Unie. Deze melk is soms - op het einde van de droge tijd wanneer hier de melk schaars wordt - zelfs goedkoper dan de melk die wij aan huis van de Sukuma-mensen kopen.

Onlangs hoorde ik een lid van het Europese op de radio zeggen dat in de Europese Unie iedere melkkoe voor een dollar per dag gesubsidieerd wordt. Daar kan geen Sukuma-koe tegenop!

Ontwikkelingssamenwerking? Als we, niet de Sukuma-koe, maar de Sukuma-mens eens zouden subsidiëren met een dollar per dag in de vorm van onderwijs en gezondheidszorg en via de Wereldhandelsconferentie de landbouwsubsidies zouden afschaffen om een eerlijkere markt te creëren ....?

WATER

Middels een project van de Wereldbank krijgt de Shinyanga regio binnenkort water uit het Victoria meer. Een zegen voor dat droge gebied. Voor de plaatsen in de regio die buiten dat schema vallen heeft de Nederlandse regering een watervoorzieningsplan opgezet. Nederland betaalt 60%, de lokale bevolking draagt 20% bij en het districtsbestuur moet de andere 20% op tafel leggen. Voor de uitvoering van dit plan vormt Nederland geen probleem, ook de lokale bevolking niet want zij worden gewoon verplicht bij te dragen, maar de moeilijkheid ligt bij het district.
Nederland is teleurgesteld dat men niet wil meewerken: er is nog geen districtsbestuur dat de 20% heeft afgedragen.
                                      

Pater Martin van de Ven, 71 jaar oud,
is belast met het Sukuma museum
in het aartsbisdom Mwanza.

pater Jan Somers vanuit Iboja, bisdom Kahama:

Dit jaar (d.i. 2004) is er heel wat veranderd omdat ik overgeplaatst ben van de parochie van Nzera, bisdom Geita, waar ik alleen was overgebleven na het vertrek van pater Ben Vulkers begin oktober 2004. Ik ben nog bijna tien maanden door gegaan tot juli 2004 met de hulp van een diocesane priester.

Toen, begin juli, heb ik de parochie overgedragen aan de diocesane clerus en ben verhuisd naar Iboja in het bisdom Kahama, zo 'n tweehonderd km naar het zuiden, nu niet meer als pastoor maar als kapelaan. Dat was wel even wennen als je dertig jaar lang pastoor bent geweest.

Bovendien, een ander bisdom waar ik alle diocesane priesters moest leren kennen; ook andere gewoonten en wetten en een heel andere omgeving, een ander soort mensen, vooral Nyamwezi, verwant aan de Sukuma, maar hun taal is toch net weer iets anders. Ik kan hen wel verstaan en zij mij ook, maar hier en daar gebruiken zij andere woorden die ik dan ook weer moet leren. Maar zij zijn toch iedere keer weer verbaasd en blij dat ik hun taal spreek en versta.

Iboja zelf is een echte plattelandsparochie waar iedereen leeft van de landbouw en de veeteelt, behalve wat onderwijzers, ziekenhuispersoneel en regeringsambtenaren. Dus 95% zijn kleine boeren. De grond is praktisch allemaal lichte zandgrond, maar als het voldoende regent, kan iedereen toch zijn kost verdienen.

De voornaamste produkten zijn maïs, cassave, bonen en rijst in de dalen en wat tuinbouw rond de waterbronnen, vooral tomaten, uien en kool die plaatselijk of in de stad Kahama worden verkocht. Verder wordt er veel katoen verbouwd, maar de prijs is laag en de verenigingen of particulieren die de katoen opkopen, betalen slecht.
De door de regering vastgestelde prijs was 300 shilling per kilo (EUR 0,25) maar de meeste mensen hebben maar 150 shilling gekregen en daar moeten ze tevreden mee zijn.
Niet erg rechtvaardig maar er is weinig aan te doen, mede ook omdat de wereldprijs te laag is. Op die manier verdienen de mensen niet veel met het verbouwen van katoen, temeer omdat men veel moet spuiten tegen de katoenkever en die bestrijdingsmiddelen zijn erg duur. Dus er blijft niet veel winst over ondanks het vele werk.

Verder hebben sommige mensen nog wel wat koeien en geiten, maar lang niet iedereen, en die koeien en geiten dienen meer als bruidsschat dan als inkomen.

Ik ben hier ook weer begonnen met mijn projekt voor de gehandicapten, o.a. een naaicursus en driewielers. Ik heb al vijftig aanvragen binnen voor de naaicursus die op 3 december gaat beginnen. Ik heb dertig naaimachines klaar staan en de andere twintig dames zullen moeten wachten totdat ik weer een nieuwe lading machines krijg, maar wel kunnen alle vijftig of meer deelnemen aan de cursus en die krijgen dan een naaimachine later wanneer de nieuwe lading aankomt.
                                                           

Pater Jan Somers, 64 jaar oud, is kapelaan in Iboja,
in het bisdom Kahama in Tanzania.

pater Jan Dekkers vanuit Bukumbi, aartsbisdom Mwanza:

Tijdens de laatste provinciale raadsvergadering werd besloten dat wij in onze parochie blijven, dat in het bisdom Geita de Witte Paters een nieuwe parochie gaan beginnen, maar ook dat in het bisdom Kahama de Witte Paters de parochie in Iboja zullen overdragen aan de diocesane clerus.
Dit betekent dat wij dus drie parochies zullen hebben die op redelijke afstand liggen zodat we elkaar kunnen ontmoeten voor recollecties en bijeenkomsten. Ook Nyegezi hoort hier natuurlijk bij want daar wonen drie confraters, t.w. Martin v.d. Ven en de broeders Gerard Hoppenreijs en Karl-Heinz Utmann. Verder zullen de Witte Paters zich concentreren op Dar es Salaam en Nairobi.

                                    

Pater Jan Dekkers, 71 jaar oud,
is belast met de opleiding van catechisten
in het aartsbisdom Mwanza.

BURKINA FASO

Pater Willy Burm vanuit de parochie in Boulsa:

Hier, zoals overal in Afrika, geven de rijke landen uit het noorden ons heel veel cadeaus, maar die cadeaus zijn vaak vergif.
Een voorbeeld: Een Amerikaanse katholieke organisatie (CRS) verkoopt hier voor een heel lage prijs rijst. Misschien denken ze dat ze een goede hulp geven aan ons land. Maar het tegendeel is waar want nu kunnen onze boeren (en 80% van de bevolking leeft van de landbouw) hun verbouwde rijst niet verkopen omdat de Amerikaanse rijst, en ook die van andere landen, veel goedkoper is. Alsof het werk van onze boeren nutteloos is.
Veel landbouwprodukten komen in grote hoeveelheden ons land binnen, en is vaak van slechte kwaliteit, ofwel oud of niet noodzakelijk.

Natuurlijk hebben we nog veel hulp nodig, maar niet een hulp die ons nog armer maakt dan we al zijn. Ze zouden ónze rijst moeten opkopen en dan die tegen een lage prijs verkopen, maar de meeste regeringen van de rijke landen hebben een andere politiek.
Ze geven grote subsidies aan hun eigen boeren, met het gevolg dat wij alsmaar armer worden.
(Zie de website van Pater Maurice Oudet m.afr.; ABC-Burkina!)
Het is niet alleen de rijst, maar ook de melkpoeder, die door de rijke landen wordt gesubsidieerd en zodoende kunnen onze veehandelaren hun melk niet kwijt. Onze regering kan daar niet aan meedoen, en ze zeggen ook dat wij het niet niet mogen doen  (Wereldbank en het Internationale Monetaire Fonds).

En nu komt de Europese Unie met een ander nieuw cadeautje: de vrijhandel. Het Zuiden mag nu zijn produkten uitvoeren naar het Noorden zonder invoerrechten te betalen, maar de rijke landen mogen ook hún produkten (landbouwprodukten o.a.) naar ons sturen, wat gedaan wordt en zeer goedkoop is.
En als wij iets naar het Noorden willen sturen, vinden ze altijd wel een hygiënische reden om onze produkten hun land niet binnen te laten komen. Vanwege deze vrijhandel worden onze boeren steeds armer. Met die vrijhandel gaan we er dus ook niet op vooruit.

Met de hulp van "Help Burkina" en de NCDO zijn we bijna klaar met de bouw van een hostel voor meisjes die op het college of het lyceum zitten. Dan hebben ze de gelegenheid om goed te kunnen studeren.
Meisjes hebben vaak moeilijkheden om hun studie goed door te zetten, vooral gevluchte meisjes die een gedwongen huwelijk willen ontkomen.

De gehandicapten zullen binnenkort ook hun centrum hebben waar ze bijeen kunnen komen: een zaal, bureau en magazijn. Ook enkele catechisten zullen een nieuw huis van cement krijgen. We gaan door met het installeren van zonne-energie in verschillende centra. Zon hebben we genoeg.

                                              

pater Willy Burm, 69 jaar oud,
is kapelaan in de Maria Goretti parochie
in Boulsa, Burkina Faso.

Webmaster-NL